• Başlangıç
  • Dîvânu Lugâti’t-Türk Veri Tabanı
  • Nutuk Veri Tabanı
  • Süreli Yayınlar Veri Tabanı

Logo

Gezinme
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Görev ve Hedef
    • Tarihçe
    • Başkanlar
    • Yönetim
    • Teşkilat Şeması
    • Bilgi Edinme Hakkı
    • Raporlar
    • Mevzuat
    • Kamu Hizmetleri Standartları Tablosu
    • İletişim
  • Yayınlar
    • Türk Dili Dergisi
    • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
    • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten
    • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
    • Makale ve Kitap Gönder
    • Yeni Yayınlar
    • Satıştaki Yayınlar
    • E-kitaplar
    • Dijital Yayın Platformu
    • Basım Kuralları
    • Genel Dağıtımcılarımız
  • Bütünleşik Bilgi Sistemi
    • Etkinlik ve Destek Sistemi (EDSİS)
    • Bilimsel Proje Sistemi (PROSİS)
    • Yayın Takip Sistemi (YAYSİS)
    • Türk Dil Kurumu E-posta
    • Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS)
  • Kütüphane
    • Kütüphane Hakkında
    • AYK Toplu Katalog
    • Katalog Taraması
    • El Yazmaları ve Nadir Eserler
  • Sözlükler
  • Atatürk Köşesi
    • Nutuk Veri Tabanı
    • Fotoğraflar
    • Afet İnan’dan Atatürk’le İlgili Anılar
    • Atatürk’ün Vasiyeti
    • Çeşitli Yazılar
    • TDK Yayınlarında Atatürk
    • Türk Dili dergisinde Atatürk
    • Mustafa Kemal Atatürk Veri Tabanı(ATAM)

Delgerhaan’da (Dongoyn Şireen) Bulunan Yazıtlar Çözüldü

Haber Belgeliği
ilk tas bati yuzu

   2010 yılının ortalarında bulunan keşfedilen ve ancak 2013 ortalarında varlığından haberdar olduğumuz yazıtların çözümü ancak 2015 yılının sonunda yayımlanabildi. 2017 yılı baharında bana ulaşan yazının başlığı şöyledir: Донгойн ширээн дурсгалын гэрэлт хөшөөний бичээсийг анхны удаа уншсан нь (Dongoyn şireen dursgalın gerelt höşööniy biçeesiyg anhnı ulaa unşsan ni). Makale R. MÖNHTULGA ve T. OOSAVA’ya aittir. Gönderdiği makale için sayın MÖNHTULGA’ya minnettarım.

   35 sayfalık yazı, kısaca yazıtların bulunuş tarihine ve ilk çalışmalara yer verir (21-22. s.). 22-26. sayfalarda runik harflerle metnin tamamına yer verilir. 26-31. sayfalarda metnin harf çevirisi, 31-35. sayfalarda yazı çevirisi, 35-42. sayfalarda Moğolca çevirisi, 42-46. sayfalarda harflerin ve damgaların özellikleri, 46-53. sayfalarda açıklamalar, 53-54. sayfalarda sonuç/yorum ve 54-55. sayfalarda kullanılan kaynaklara yer verilir.

   Üç yazıtın toplamında 72 satır, 3857 harf, 1193 kelime vardır. Kullanılan harf çeşidi ise 22’dir, yani bu yazıtta Eski Türk yazısına ait harflerden sadece 22’si kullanılmıştır. Metnin tamamına yakını aynı sözlerin tekrarıdır: … begim e : evim e : evim e : evim e : begim e : evim e : evim e : begim e : begim e : yérim e : evim e : evim e : evim e : yérim e : yérim e : yérim e : yérim e : begim e : begim e : evim e : evim e : begim e : begim e : (1. taş, batı yüzü, 1. satır) “ey beyim, ey evim, (…) ey yurdum, (…) ey beyim”

   Birinci taşın neredeyse tamamına yakınında bu sözler tekrarlanır.

   İkinci taş farklı başlar: üze : teŋrim e : yağız : yérim e : élim e : yérim e : evim e : begim e : evim e : evim e : işig : vérdim e : begim e : evim e : “ey yukarıdaki göğüm, ey aşağıda yağız (~ kara) toprağım, ey ülkem, ey evim, ey beyim, ey evim, ey evim, ey hizmet ettiğim [ey iş (güç) verdiğim], ey beyim, ey evim”

   İkinci taşın ikinci satırı ile üçüncü satırın tamamı aynı şekilde devam eder. Üçüncü taşın çoğunluğu evim e ile devam eder.

   İkinci taşın ilk satırında üze ile teŋri arasında kök “mavi” beklenirdi, çünkü yér’den evvel yağız yer alır; bilindiği gibi Kül Tégin ve Bilge Kağan yazıtlarında bu ibare üze kök teŋri X asra yağız yér “yukarıda mavi gök X aşağıda kara toprak” şeklindedir.

   iş küç bér- deyimi burada küç olmaksızın geçer.

   İfade tarzıyla bir hayli bilmece içeren yazıtın yakın zamanda ayrıntılı fotoğraflarının yayımlanması dileriz. Makalenin Türkçe çevirisi yakın zamanda yayımlanacaktır. Makale sahiplerine bu ilgi çekici ve mühim yazıtı bize tanıttıkları, transkripsiyonlu metni ve çeviriyi hazırladıkları için minnettarlıklarımız ifade ederiz.

   (Ayrıca bk. “Delgerhaan’da bulunan yeni yazıtlarla ilgili, Moğolistan Bilim Araştırma Akademisi Arkeoloji Bölümü Araştırmacısı Dr. Ts. BOLORBAATAR ile Söyleşi”, Türk Dili, cilt CV, sayı 742, 2013 (Ekim), Ankara, s. 87-90 (Çeviri: Hayat Aras TOKTAŞ). http://tdk.gov.tr/images/20131023.pdf)

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

   

   Ek: Birinci taşın batı yüzü.

   

Paylaş:
  • tweet

Haber Belgeliği

  • Ulu Bozkırın Büyük Şahsiyetleri Abay, Farabi ve Jambıl İçin Anma Toplantısı Düzenlendi.

       Türk Dil Kurumu…

    Tarih: 23 Şubat 2021

  • Post thumbnail

    Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN, Türkiye Bilimler Akademisini Ziyaret Etti.

      Türk Dil Kurumu…

    Tarih: 16 Şubat 2021

Duyuru Belgeliği

  • Post thumbnail

    Türk Dil Kurumu Şeref Üyesi Prof. Dr. Dmitri VASİLYEV Vefat Etti.

       Türk tarihi alanında önemli…

    Tarih: 20 Ocak 2021

  • Yüksek Lisans ve Doktora Burs Sonuç Duyurusu

       Kurumumuz tarafından Atatürk Kültür,…

    Tarih: 11 Ocak 2021

Bağlantılar

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Türk Tarih Kurumu

Atatürk Kültür Merkezi

Atatürk Araştırma Merkezi

Bilgi Edinme Başvurusu İçin

Diğer Bağlantılar

Sayfalarda Ara

Türk Dili Yılı

gorsel_-1
gorsel_-2
gorsel_-3
gorsel_-4
gorsel_-5
gorsel_-6
gorsel_-8
gorsel_-9
Atatürk Bulvarı No.: 217 06680 Kavaklıdere/ANKARA Telefon: +90 (312) 457 52 00 – Belgegeçer: +90 (312) 468 07 83