• Başlangıç
  • Ana Dili Olarak Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Çalışma Toplantısı Bildirileri
  • Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı Bildirileri
  • Bozkırdan Bağımsızlığa Manas
  • Dîvânu Lugâti’t-Türk Veri Tabanı
  • Doğumunun 400. Yılı Dolayısıyla Uluslararası Evliya Çelebi ve Seyahatname’si Toplantısı Bildirileri
  • Eskişehir İli Manav Ağızları
  • Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni
  • Hamza Zülfikar Armağanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Edebiyat Eleştirileri
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hikâyeler
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Oyunlar
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ayna
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ben Deli miyim?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Billur Kalp
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Bir Muadele-i Sevda
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Cadı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Can Pazarı
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Cehennemlik
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Deli Filozof
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dirilen İskelet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dünyanın Mihveri Kadın mı, Para mı?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Efsuncu Baba
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Eşkıya İninde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gulyabani
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hakk’a Sığındık
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hayattan Sahifeler
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İffet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İnsan Önce Maymun muydu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kaderin Cilvesi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kesik Baş Zabıta Romanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kokotlar Mektebi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Metres
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mezarından Kalkan Şehit
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Muhabbet Tılsımı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mürebbiye
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Namuslu Kokotlar
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Nimetşinas
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Ölüler Yaşıyorlar mı?
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Ölüm Bir Kurtuluş mudur?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Sevda Peşinde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şeytan İşi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şıpsevdi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Son Arzu
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Tebessüm-i Elem
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tesadüf
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Toraman
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tutuşmuş Gönüller
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Utanmaz Adam
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR: Şıpsevdi
  • II. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (I. Cilt)
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (II. Cilt)
  • Jean DENY Armağanı
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Fiil Çekim Kılavuzu
  • KAYGUSUZ ABDÂL KÜLLİYATI: Abdurrahman GÜZEL
  • Macit GÖKBERK Armağanı
  • Makaleler I Altayistik
  • Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri
  • Makaleler III Çağdaş Türk Dilleri
  • Németh Armağanı
  • Nutuk Veri Tabanı
  • Ölümünün 100. Yılında Ármin VÁMBÉRY Anma Toplantısı Bildirileri
  • Onuncu Yılında Türkiye’de Genel Ağ
  • Prozodi (Bürün Bilimi) ve Konuşma Çalıştayı Bildirileri
  • Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni: Türk Dil Kurumu
  • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
  • TDK Üyeleri
  • Türk Dil Bilgisi Toplantıları – 2 Türkiye Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi Bildiriler
  • Türk Dil Bilgisi Toplantıları-I Birleşik Fiil Bildiriler ve Tartışmalar
  • Türk Dili Üzerine Araştırmalar III
  • Türk Dili Üzerine Araştırmalar IV
  • Türk Dilinin ve Edebiyatının Yayılma Alanları Bilgi Şöleni Bildirileri
  • Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe Bilgi Şöleni
  • Türk Edebiyatında Mizah
  • Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayı
  • Türkçe-Arapça / Arapça-Türkçe Karşılıklar Kılavuzu
  • Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Üzerine Konuşmalar
  • Türkçenin Eğitimi-Öğretiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar
  • Türkçenin Ekranla İmtihanı
  • Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri
  • Türkiye Türkçesinde Adlarla Ön Adların Birliktelik Kullanımı ve Eş Dizimi Sözlüğü
  • Uluslararası Eski Türkiye Türkçesi Toplantısı Bildirileri
  • Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı Bildirileri
  • Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Bilgi Şöleni: Teknoloji Tabanlı Öğretim
  • ULUSLARARASI “TÜRK DÜNYASINDA MİLLÎ MÜCADELE VE EDEBİYAT” SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ
  • V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu

Logo

Gezinme
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Görev ve Hedef
    • Tarihçe
    • Önceki Başkanlarımız
    • Başkan
    • Başkan Yardımcısı
    • TDK Üyeleri
    • Teşkilat Şeması
    • Bilgi Edinme Hakkı
    • Strateji Geliştirme
    • Mevzuat
    • Kamu Hizmetleri Standartları Tablosu
  • Yayınlar
    • Türk Dili Dergisi
    • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
    • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten
    • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
    • Makale ve Kitap Gönder
    • Türk Dil Kurumu Yayınları
    • Yeni Yayınlar
    • Satıştaki Yayınlar
    • E-Kitaplar
    • Basım Kuralları
    • Genel Dağıtımcılarımız
  • Bütünleşik Bilgi Sistemi
    • Etkinlik ve Destek Sistemi (EDSİS)
    • Bilimsel Proje Sistemi (PROSİS)
    • Yayın Takip Sistemi (YAYSİS)
    • Bildiri Yönetim Sistemi
    • Türk Dil Kurumu E-posta
    • Elektronik Belge Yönetim Sistemi(EBYS)
  • Kütüphane
    • Kütüphane Hakkında
    • AYK Toplu Katalog
    • Katalog Taraması
    • El Yazmaları ve Nadir Eserler
  • Sözlükler
  • Atatürk Köşesi
    • Nutuk Veri Tabanı
    • Fotoğraflar
    • Afet İnan’dan Atatürk’le İlgili Anılar
    • Atatürk’ün Vasiyeti
    • Çeşitli Yazılar
    • TDK Yayınlarında Atatürk
    • Türk Dili dergisinde Atatürk
    • Mustafa Kemal Atatürk Veri Tabanı(ATAM)
  • İletişim

Delgerhaan’da (Dongoyn Şireen) Bulunan Yazıtlar Çözüldü

Haber Belgeliği
ilk tas bati yuzu

   2010 yılının ortalarında bulunan keşfedilen ve ancak 2013 ortalarında varlığından haberdar olduğumuz yazıtların çözümü ancak 2015 yılının sonunda yayımlanabildi. 2017 yılı baharında bana ulaşan yazının başlığı şöyledir: Донгойн ширээн дурсгалын гэрэлт хөшөөний бичээсийг анхны удаа уншсан нь (Dongoyn şireen dursgalın gerelt höşööniy biçeesiyg anhnı ulaa unşsan ni). Makale R. MÖNHTULGA ve T. OOSAVA’ya aittir. Gönderdiği makale için sayın MÖNHTULGA’ya minnettarım.

   35 sayfalık yazı, kısaca yazıtların bulunuş tarihine ve ilk çalışmalara yer verir (21-22. s.). 22-26. sayfalarda runik harflerle metnin tamamına yer verilir. 26-31. sayfalarda metnin harf çevirisi, 31-35. sayfalarda yazı çevirisi, 35-42. sayfalarda Moğolca çevirisi, 42-46. sayfalarda harflerin ve damgaların özellikleri, 46-53. sayfalarda açıklamalar, 53-54. sayfalarda sonuç/yorum ve 54-55. sayfalarda kullanılan kaynaklara yer verilir.

   Üç yazıtın toplamında 72 satır, 3857 harf, 1193 kelime vardır. Kullanılan harf çeşidi ise 22’dir, yani bu yazıtta Eski Türk yazısına ait harflerden sadece 22’si kullanılmıştır. Metnin tamamına yakını aynı sözlerin tekrarıdır: … begim e : evim e : evim e : evim e : begim e : evim e : evim e : begim e : begim e : yérim e : evim e : evim e : evim e : yérim e : yérim e : yérim e : yérim e : begim e : begim e : evim e : evim e : begim e : begim e : (1. taş, batı yüzü, 1. satır) “ey beyim, ey evim, (…) ey yurdum, (…) ey beyim”

   Birinci taşın neredeyse tamamına yakınında bu sözler tekrarlanır.

   İkinci taş farklı başlar: üze : teŋrim e : yağız : yérim e : élim e : yérim e : evim e : begim e : evim e : evim e : işig : vérdim e : begim e : evim e : “ey yukarıdaki göğüm, ey aşağıda yağız (~ kara) toprağım, ey ülkem, ey evim, ey beyim, ey evim, ey evim, ey hizmet ettiğim [ey iş (güç) verdiğim], ey beyim, ey evim”

   İkinci taşın ikinci satırı ile üçüncü satırın tamamı aynı şekilde devam eder. Üçüncü taşın çoğunluğu evim e ile devam eder.

   İkinci taşın ilk satırında üze ile teŋri arasında kök “mavi” beklenirdi, çünkü yér’den evvel yağız yer alır; bilindiği gibi Kül Tégin ve Bilge Kağan yazıtlarında bu ibare üze kök teŋri X asra yağız yér “yukarıda mavi gök X aşağıda kara toprak” şeklindedir.

   iş küç bér- deyimi burada küç olmaksızın geçer.

   İfade tarzıyla bir hayli bilmece içeren yazıtın yakın zamanda ayrıntılı fotoğraflarının yayımlanması dileriz. Makalenin Türkçe çevirisi yakın zamanda yayımlanacaktır. Makale sahiplerine bu ilgi çekici ve mühim yazıtı bize tanıttıkları, transkripsiyonlu metni ve çeviriyi hazırladıkları için minnettarlıklarımız ifade ederiz.

   (Ayrıca bk. “Delgerhaan’da bulunan yeni yazıtlarla ilgili, Moğolistan Bilim Araştırma Akademisi Arkeoloji Bölümü Araştırmacısı Dr. Ts. BOLORBAATAR ile Söyleşi”, Türk Dili, cilt CV, sayı 742, 2013 (Ekim), Ankara, s. 87-90 (Çeviri: Hayat Aras TOKTAŞ). http://tdk.gov.tr/images/20131023.pdf)

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

   

   Ek: Birinci taşın batı yüzü.

   

Paylaş:
  • tweet

Haber Belgeliği

  • Türk Dil Kurumu Bursiyerleriyle Buluştu.

    Türk Dil Kurumundan 2023…

    Tarih: 9 Mart 2023

  • Türk Dili Dergisinin Mart Sayısı Yayımlandı

           …

    Tarih: 3 Mart 2023

  • Türk Dili Dergisinin Şubat Sayısı Yayımlandı

           …

    Tarih: 4 Şubat 2023

  • Misafirimiz: Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN

    Kuzey Makedonya Uluslararası Vizyon…

    Tarih: 18 Ocak 2023

  • Misafirimiz: Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin MUSTAFAYEV

    Uluslararası Türk Akademisi Başkanı…

    Tarih: 17 Ocak 2023

Duyuru Belgeliği

  • 18 Mart Çanakkale Zaferimizin 108. Yılı Kutlu Olsun.

    Yüce milletimiz 108 yıl önce…

    Tarih: 17 Mart 2023

  • 6. Uluslararası Ağız Araştırmaları Çalıştayı Hakkında Duyuru

    Ülkemizde yaşanan deprem felaketleri sebebiyle…

    Tarih: 17 Mart 2023

  • İstiklal Marşımızın Kabulünün 102. Yılı Kutlu Olsun.

    İstiklal Marşı’nın millî marşımız olarak…

    Tarih: 12 Mart 2023

  • 6. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı

    Tarih: 6 Mart 2023

Bağlantılar

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Türk Tarih Kurumu

Atatürk Kültür Merkezi

Atatürk Araştırma Merkezi

Bilgi Edinme Başvurusu İçin

Diğer Bağlantılar

Sayfalarda Ara

Türk Dili Yılı

gorsel_-1
gorsel_-2
gorsel_-3
gorsel_-4
gorsel_-5
gorsel_-6
gorsel_-8
gorsel_-9
Atatürk Bulvarı No.: 217 06680 Kavaklıdere/ANKARA Telefon: +90 (312) 457 52 00 – Belgegeçer: +90 (312) 468 07 83