• Başlangıç
  • Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı Bildirileri
  • Dîvânu Lugâti’t-Türk Veri Tabanı
  • Eskişehir İli Manav Ağızları
  • Hamza Zülfikar Armağanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ayna
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ben Deli miyim?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Billur Kalp
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Bir Muadele-i Sevda
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Cadı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Can Pazarı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dirilen İskelet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dünyanın Mihveri Kadın mı, Para mı?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Efsuncu Baba
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Eşkıya İninde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gulyabani
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hakk’a Sığındık
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hayattan Sahifeler
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İffet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İnsan Önce Maymun muydu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kaderin Cilvesi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kesik Baş Zabıta Romanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kokotlar Mektebi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Metres
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mezarından Kalkan Şehit
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Muhabbet Tılsımı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mürebbiye
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Namuslu Kokotlar
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Nimetşinas
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Sevda Peşinde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şeytan İşi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şıpsevdi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Son Arzu
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tesadüf
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Toraman
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tutuşmuş Gönüller
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Utanmaz Adam
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (I. Cilt)
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (II. Cilt)
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Fiil Çekim Kılavuzu
  • KAYGUSUZ ABDÂL KÜLLİYATI: Abdurrahman GÜZEL
  • Nutuk Veri Tabanı
  • Prozodi (Bürün Bilimi) ve Konuşma Çalıştayı Bildirileri
  • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
  • TDK Üyeleri
  • Türk Edebiyatında Mizah
  • Türkçe-Arapça / Arapça-Türkçe Karşılıklar Kılavuzu
  • Türkçenin Eğitimi-Öğretiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar
  • Türkçenin Ekranla İmtihanı
  • Türkiye Türkçesinde Adlarla Ön Adların Birliktelik Kullanımı ve Eş Dizimi Sözlüğü
  • Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı Bildirileri
  • V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu

Logo

Gezinme
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Görev ve Hedef
    • Tarihçe
    • Önceki Başkanlarımız
    • Başkan
    • Başkan Yardımcısı
    • TDK Üyeleri
    • Teşkilat Şeması
    • Bilgi Edinme Hakkı
    • Strateji Geliştirme
    • Mevzuat
    • Kamu Hizmetleri Standartları Tablosu
  • Yayınlar
    • Türk Dili Dergisi
    • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
    • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten
    • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
    • Makale ve Kitap Gönder
    • Yeni Yayınlar
    • Satıştaki Yayınlar
    • E-kitaplar
    • Basım Kuralları
    • Genel Dağıtımcılarımız
  • Bütünleşik Bilgi Sistemi
    • Etkinlik ve Destek Sistemi (EDSİS)
    • Bilimsel Proje Sistemi (PROSİS)
    • Yayın Takip Sistemi (YAYSİS)
    • Bildiri Yönetim Sistemi
    • Türk Dil Kurumu E-posta
    • Elektronik Belge Yönetim Sistemi(EBYS)
  • Kütüphane
    • Kütüphane Hakkında
    • AYK Toplu Katalog
    • Katalog Taraması
    • El Yazmaları ve Nadir Eserler
  • Sözlükler
  • Atatürk Köşesi
    • Nutuk Veri Tabanı
    • Fotoğraflar
    • Afet İnan’dan Atatürk’le İlgili Anılar
    • Atatürk’ün Vasiyeti
    • Çeşitli Yazılar
    • TDK Yayınlarında Atatürk
    • Türk Dili dergisinde Atatürk
    • Mustafa Kemal Atatürk Veri Tabanı(ATAM)
  • İletişim

Halkımızın dikkatine

Duyuru Belgeliği
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN’in 20 Haziran Perşembe günü Anadolu Ajansına yaptığı açıklamayı paylaşıyoruz:
“Son günlerde günlük hâdiseler dolayısıyla halkımızda bazı kelimelere karşı merak ve hassasiyet uyanmıştır. Önce “çapulcu” ardından “darbe” kelimesinin, ülke gündeminin etkisinde kalınarak verilen ani kararlarla değiştirildiği yönündeki asılsız haberler, doğru ile yanlışın birbirine karışmasına sebebiyet vermiş ve Kurumumuz sözlü ve yazılı olarak zaman zaman hakarete varan haksız ithamlarla karşı karşıya kalmıştır. Bütün bu gelişmeler Kurumumuzca bir açıklama yapılmasını zaruri kılmıştır.
Türk Dil Kurumu ilk sözlüğünü 1945 yılında yayımlamıştır. O tarihten bugüne aralıksız olarak çalışılarak geliştirilen Türkçe Sözlük’ün 11. baskısı 2010 yılında yapılmıştır. Sözlük çalışmaları hiçbir zaman tamamlanan, yani bitirilip sonuçlandırılan çalışmalar değildir; çünkü dil böyle bir nihayetlenmeye izin vermeyecek bir niteliğe sahiptir. Zaman içerisinde bazı kelimeler kullanıştan düşerken yeni kelimeler dile girer ve bazı kelimeler yeni anlamlar kazanır. Bunlar sürekli bir takibi ve dolayısıyla madde başlarında ve tariflerde değişiklikleri gündeme getirir. Bu düzeltme yetkili, uzman kurulların kararlarıyla yapılır. Bu da anlık değişiklikler değildir ve sözlüğe bu değişmelerin işlenmesi ancak sözlüğün yeni baskısı yapılırken gerçekleştirilir. Yani 2010 baskısı sözlükte tespit edilen bir değişiklik, aslında, eserlerin gözden geçirme ve baskı aşamaları da dikkate alındığında bazı zaman bir yıl öncesinde kararı verilmiş bir değişikliktir. Yeni baskılardaki düzeltme ve değişiklikler de Genel Ağ’daki sözlüğe işlenir. Yani Genel Ağ’daki Güncel Türkçe Sözlük, 11. baskı Türkçe Sözlük ile aynıdır.
Ayrıca şunun da bilinmesinde fayda var: Kurum, bugün 15 sözlüğünü Genel Ağ’dan kullanıcılarının hizmetine sunarken bütün dünyada Türk dili üzerine çalışan, bu dile ilgi duyan herkesi kapsayacak bir genişlik içerisinde ve onların da katılmalarını sağlamanın yollarını geliştirerek yürütmek amacından yola çıkmıştır. Bu amaç her gün telefon, mektup ve e-posta ile bize ulaşan, onlarca teklif, tenkit ve katkıların değerlendirilmesiyle gerçekleştirilmektedir. Sözlüklerimiz halkımızla imece usulüyle geliştirilip mükemmelleştirilmektedir. Kurum kendisine iletilen eleştirileri her zaman dikkate almış, kurullarında tartışılmasını sağlamıştır. Bu nedenle bütün halkımızın, bize ilettiği bilgilerin dikkate alındığının bilinmesini istiyorum. Her eser içinde hata barındırabilir. Kurumumuz kaçınılmaz olan bu gerçekten hareketle, çalışmalarını Genel Ağ aracılığıyla herkese açarak kabul ediyor ve bütün dünyadan bizlere ulaşan takipçilerimizin gözü önünde bu hatalarla yüzleşerek ve onları düzelterek ilerliyoruz. Türk Dil Kurumu bu anlamda çok şeffaf bir çalışma yöntemini benimsemiş bulunmaktadır. Bundan kimsenin en küçük bir endişesi olmasın.
Bütün açıklığıyla bir gerçeği daha halkımızla paylaşmak isterim ki ilmî çalışmalara siyasi mülahazalarla yapılacak müdahaleler asla kabul edilemez. Şu da açıklıkla bilinmelidir ki halkımızın bugün dikkatini çekmiş olan kelimelerin tariflerine ilişkin de hiçbir telkin ve ima olmamıştır. Ayrıca, Kurumumuzun böyle bir telkini kabul etmesi mümkün değildir.
Türk Dil Kurumunun sözlüklerine halkta duyulan güvenin bu tarz yanıltıcı haberlerle zedelenmek istendiği görülmektedir. Ancak Türk Dil Kurumu, kuruluş amacına uygun olarak çalışmalarını ilk günkü inancı ve azmi ile sürdürmektedir. Bu konuda kimsenin bir kaygısı olmasın.”
Aşağıda “darbe” ve “çapulcu” kelimelerinin Türkçe Sözlük‘te, ilk baskısından itibaren nasıl tarif edildiğine ilişkin bilgi yer almaktadır:

Darbe:

1945

Ar. i. Vuruş.

1955

is. Ar. Vuruş, çarpış.

1959

is. Ar. Vuruş, çarpış. hükümet darbesi   hükümeti kanunsuz yollardan ele geçirme.

1966

is. Ar. Vuruş, çarpış. hükümet darbesi   hükümeti yasa dışı yollardan ele geçirme.

1969

is. Ar. Vuruş, çarpış. hükümet darbesi   hükümeti yasa dışı yollardan ele geçirme.

1974

a. Ar. Vuruş, çarpış.

1983

a. Ar. 1. Vuruş, çarpış: “Böğründe yeniden bir hançerin darbesini duydu.”   -A. Ağaoğlu. 2. Bir ülkede zor kullanarak yönetimi devirme eylemi: Hükümet   darbesi. 3. mec. Birini kötü duruma düşüren, sarsan olay. Darbe vurmak (ya da indirmek) iyi   olan bir durumu kötüye dönüştürmek: “Abdülhamit, Mithat Paşa’nın katli   ile fikir denilen kuvvete ağır bir darbe vurmuş…” -H. E. Adıvar. Darbe yemek gücünü sarsıcı, yok edici   bir durum olmak: “Seniha’nın kaçışı üzerine en müthiş darbeyi yiyen   kalp, Celis’in kalbi oldu.” -Y. K. Karaosmanoğlu. “İmparatorluk,   darbeleri öldürecek yerlerinden yemişti.” -K. Tahir.

1988

is. Ar. darbe 1. Vuruş, çarpış: “Başına şiddetli bir darbe indirerek hayvanı sersemletti.” -O. C.   Kaygılı. 2. Bir ülkede zor kullanarak yönetimi devirme işi: Hükümet darbesi.   3. mec. Birini kötü duruma düşüren, sarsan olay: “Bu, nereden ve kimden   geldiği belli olmayan darbe son kalkınma ümitlerini de silip süpürmüştü.”-E.   E. Talu. Darbe vurmak (veya indirmek)   iyi olan bir durumu kötüye dönüştürmek: “Abdülhamit, Mithat Paşanın   katli ile fikir denilen kuvvete ağır bir darbe vurmuş…”-H. E. Adıvar. Darbe yemek gücünü sarsıcı, yok edici   bir durum olmak: “Seniha’nın kaçışı üzerine en müthiş darbeyi yiyen   kalp, Celis’in kalbi oldu.” -Y. K. Karaosmanoğlu.

1998

is. Ar. darbe 1. Vuruş, çarpış: “Başına şiddetli bir darbe indirerek hayvanı sersemletti.” -O. C.   Kaygılı. 2. Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik yollardan   yararlanarak hükûmeti istifa ettirmek veya rejimi değiştirecek biçimde   yönetimi devirmek işi: “Partisinin hükûmet darbesi yapacağına dair haber   aldığını söylediğini, açık açık belirtmişti.” -Ç. Altan. 3. mec. Birini   kötü duruma düşüren, sarsan olay: “Bu, nereden ve kimden geldiği belli   olmayan darbe son kalkınma ümitlerini de silip süpürmüştü.” -E. E. Talu.   darbe vurmak (veya indirmek) iyi   olan bir durumu kötüye dönüştürmek: “Abdülhamit, Midhat Paşanın katli   ile fikir denilen kuvvete ağır bir darbe vurmuş…” -H. E. Adıvar.   “Siyasî itibarına pek ağır bir darbe indirmiş, onu manevî bir ölüm   cezasına mahkûm etmişti.” -Y. K. Karaosmanoğlu. darbe yemek gücünü sarsıcı, yok edici bir durum almak: “Seniha’nın kaçışı üzerine en müthiş darbeyi yiyen kalp, Celis’in kalbi   oldu.” -Y. K. Karaosmanoğlu.

2005

is. Ar. darbe 1. Vuruş, çarpış: “Başına şiddetli bir darbe indirerek hayvanı sersemletti.” -O. C.   Kaygılı. 2. Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik   yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek   biçimde yönetimi devirme işi: “Partisinin hükûmet darbesi yapacağına   dair haber aldığını söylediğini, açık açık belirtmişti.” -Ç. Altan. 3.   mec. Birini kötü duruma düşüren, sarsan olay: “Bu, nereden ve kimden   geldiği belli olmayan darbe son kalkınma ümitlerini de silip   süpürmüştü.” -E. E. Talu. darbe   vurmak (veya indirmek) iyi olan bir durumu kötüye dönüştürmek:   “Abdülhamit, Midhat Paşa’nın katli ile fikir denilen kuvvete ağır bir   darbe vurmuş…” -H. E. Adıvar. darbe yemek 1) gücü sarsılmak:   “Seniha’nın kaçışı üzerine en müthiş darbeyi yiyen kalp, Celis’in kalbi   oldu.” -Y. K. Karaosmanoğlu. 2) kötü, olumsuz bir duruma maruz kalmak.

2011

a. Ar. darbe 1. Vuruş, çarpış: “Başına şiddetli bir darbe indirerek   hayvanı sersemletti.” –O. C. Kaygılı. 2. Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik   yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek   biçimde yönetimi devirme işi. 3. mec. Birini kötü duruma düşüren,   sarsan olay: “Bu, nereden ve   kimden geldiği belli olmayan darbe son kalkınma ümitlerini de silip   süpürmüştü.” –E. E. Talu. darbe (veya darbeyi) yemek 1)   gücü sarsılmak: “Seniha’nın kaçışı   üzerine en müthiş darbeyi yiyen kalp, Celis’in kalbi oldu.” –Y. K.   Karaosmanoğlu. 2) kötü, olumsuz   bir duruma maruz kalmak. darbe almak   kötü bir duruma düşmek. darbe vurmak (veya indirmek) iyi olan bir durumu kötüye   dönüştürmek: “Abdülhamit, Midhat   Paşa’nın katli ile fikir denilen kuvvete ağır bir darbe vurmuş.” –H. E. Adıvar.

 

Çapulcu:

1945

s. Çapul yoliyle başkasının malım alan.

1955

s. Çapul yoliyle başkasının malını alan.

1959

s. Çapul yoliyle başkasının malını alan.

1966

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan.

1969

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan.

1974

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan, vurguncu, talancı, plaçkacı.

1983

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan, talana, yağmacı, plaçkacı.

1988

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan, talana, yağmacı, plâçkacı: “Bütün   çapulcu alayı başka kasabalara gittiler.” -S. F. Abasıyanık.

1998

s. Çapul yolu ile başkasının malını alan, talancı, yağmacı, plâçkacı:   “Bütün çapulcu alayı başka kasabalara gittiler.” -S. F. Abasıyanık.

2005

is. Başkasının malını alan, yağma, talan eden kimse, talancı, yağmacı, plaçkacı:   “Bütün çapulcu alayı başka kasabalara gittiler.” -S. F. Abasıyanık.

2011

a. Düzene aykırı   davranışlarda bulunan, düzeni bozan, plaçkacı: “Çapulcuların teklifine boyun eğilmesini asla kabul   etmem.” –N. F. Kısakürek.

 

 

 

Paylaş:
  • tweet

Haber Belgeliği

  • Türk Dilinin Temmuz Sayısı Yayımlandı

           …

    Tarih: 1 Temmuz 2022

  • “Türkçe Eğitiminde Yaşanan Sorunlar Çalıştayı” KKTC’de Yapıldı.

    Türk Dil Kurumu ve…

    Tarih: 1 Temmuz 2022

  • KKTC Cumhurbaşkanı Sayın Ersin TATAR Ziyareti

    Atatürk Kültür, Dil ve…

    Tarih: 29 Haziran 2022

  • “Türk Harp Dili ve Edebiyatı Sempozyumu” Ankara’da Yapıldı.

    Türk Dil Kurumu ve…

    Tarih: 25 Haziran 2022

  • “Dil ve Edebiyat Söyleşileri” Son Gününde Edebiyatseverlerle Buluştu.

    T.C. Kültür ve Turizm…

    Tarih: 7 Haziran 2022

Duyuru Belgeliği

  • Post thumbnail

    Türkolojinin Çınarlarından Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY Vefat Etti.

    Türk Dil Kurumuna değerli hizmetleri…

    Tarih: 11 Haziran 2022

  • Türk İşaret Dili Bayramımız Kutlu Olsun.

    Tarih: 7 Haziran 2022

  • Post thumbnail

    Başkent Kültür Yolu Festivali’nde “Dil ve Edebiyat Söyleşileri”

    Tarih: 1 Haziran 2022

  • Post thumbnail

    Başkent Kültür Yolu Festivali’nde “Türk Dünyası Âşıklar Şöleni”

    Tarih: 1 Haziran 2022

Bağlantılar

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Türk Tarih Kurumu

Atatürk Kültür Merkezi

Atatürk Araştırma Merkezi

Bilgi Edinme Başvurusu İçin

Diğer Bağlantılar

Sayfalarda Ara

Türk Dili Yılı

gorsel_-1
gorsel_-2
gorsel_-3
gorsel_-4
gorsel_-5
gorsel_-6
gorsel_-8
gorsel_-9
Atatürk Bulvarı No.: 217 06680 Kavaklıdere/ANKARA Telefon: +90 (312) 457 52 00 – Belgegeçer: +90 (312) 468 07 83