• Başlangıç
  • Ana Dili Olarak Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Çalışma Toplantısı Bildirileri
  • Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung Anısına Uluslararası Eski Uygurca Çalıştayı Bildirileri
  • Bozkırdan Bağımsızlığa Manas
  • Dîvânu Lugâti’t-Türk Veri Tabanı
  • Doğumunun 400. Yılı Dolayısıyla Uluslararası Evliya Çelebi ve Seyahatname’si Toplantısı Bildirileri
  • Eskişehir İli Manav Ağızları
  • Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni
  • Hamza Zülfikar Armağanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Edebiyat Eleştirileri
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hikâyeler
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Oyunlar
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ayna
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Ben Deli miyim?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Billur Kalp
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Bir Muadele-i Sevda
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Cadı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Can Pazarı
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Cehennemlik
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Deli Filozof
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dirilen İskelet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Dünyanın Mihveri Kadın mı, Para mı?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Efsuncu Baba
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Eşkıya İninde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Gulyabani
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hakk’a Sığındık
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Hayattan Sahifeler
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İffet
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – İnsan Önce Maymun muydu?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kaderin Cilvesi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kesik Baş Zabıta Romanı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kokotlar Mektebi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Metres
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mezarından Kalkan Şehit
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Muhabbet Tılsımı
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Mürebbiye
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Namuslu Kokotlar
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Nimetşinas
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Ölüler Yaşıyorlar mı?
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Ölüm Bir Kurtuluş mudur?
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Sevda Peşinde
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şeytan İşi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Şıpsevdi
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Son Arzu
  • Hüseyin Rahmi Gürpınar – Tebessüm-i Elem
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tesadüf
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Toraman
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Tutuşmuş Gönüller
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR – Utanmaz Adam
  • Hüseyin Rahmi GÜRPINAR: Şıpsevdi
  • II. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (I. Cilt)
  • IX. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bilge Tonyukuk Anısına (II. Cilt)
  • Jean DENY Armağanı
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Fiil Çekim Kılavuzu
  • KAYGUSUZ ABDÂL KÜLLİYATI: Abdurrahman GÜZEL
  • Macit GÖKBERK Armağanı
  • Makaleler I Altayistik
  • Makaleler II Tarihî Türk Yazı Dilleri
  • Makaleler III Çağdaş Türk Dilleri
  • Németh Armağanı
  • Nutuk Veri Tabanı
  • Ölümünün 100. Yılında Ármin VÁMBÉRY Anma Toplantısı Bildirileri
  • Onuncu Yılında Türkiye’de Genel Ağ
  • Prozodi (Bürün Bilimi) ve Konuşma Çalıştayı Bildirileri
  • Salgın Terimleri ve Türkçe Bilgi Şöleni: Türk Dil Kurumu
  • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
  • TDK Üyeleri
  • Türk Dil Bilgisi Toplantıları – 2 Türkiye Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi Bildiriler
  • Türk Dil Bilgisi Toplantıları-I Birleşik Fiil Bildiriler ve Tartışmalar
  • Türk Dili Üzerine Araştırmalar III
  • Türk Dili Üzerine Araştırmalar IV
  • Türk Dilinin ve Edebiyatının Yayılma Alanları Bilgi Şöleni Bildirileri
  • Türk Dünyasında Ortak Dil Türkçe Bilgi Şöleni
  • Türk Edebiyatında Mizah
  • Türkçe ve Çeviri Sorunları Çalıştayı
  • Türkçe-Arapça / Arapça-Türkçe Karşılıklar Kılavuzu
  • Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Üzerine Konuşmalar
  • Türkçenin Eğitimi-Öğretiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar
  • Türkçenin Ekranla İmtihanı
  • Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri
  • Türkiye Türkçesinde Adlarla Ön Adların Birliktelik Kullanımı ve Eş Dizimi Sözlüğü
  • Uluslararası Eski Türkiye Türkçesi Toplantısı Bildirileri
  • Uluslararası Kutadgu Bilig Kurultayı Bildirileri
  • Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Bilgi Şöleni: Teknoloji Tabanlı Öğretim
  • ULUSLARARASI “TÜRK DÜNYASINDA MİLLÎ MÜCADELE VE EDEBİYAT” SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ
  • V. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (I. Cilt)
  • VIII. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (II. Cilt)
  • Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü Anısına Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu

Logo

Gezinme
  • Ana Sayfa
  • Hakkımızda
    • Görev ve Hedef
    • Tarihçe
    • Önceki Başkanlarımız
    • Başkan
    • Başkan Yardımcısı
    • TDK Üyeleri
    • Teşkilat Şeması
    • Bilgi Edinme Hakkı
    • Strateji Geliştirme
    • Mevzuat
    • Kamu Hizmetleri Standartları Tablosu
  • Yayınlar
    • Türk Dili Dergisi
    • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
    • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten
    • Süreli Yayınlar Veri Tabanı
    • Makale ve Kitap Gönder
    • Türk Dil Kurumu Yayınları
    • Yeni Yayınlar
    • Satıştaki Yayınlar
    • E-Kitaplar
    • Basım Kuralları
    • Genel Dağıtımcılarımız
  • Bütünleşik Bilgi Sistemi
    • Etkinlik ve Destek Sistemi (EDSİS)
    • Bilimsel Proje Sistemi (PROSİS)
    • Yayın Takip Sistemi (YAYSİS)
    • Bildiri Yönetim Sistemi
    • Türk Dil Kurumu E-posta
    • Elektronik Belge Yönetim Sistemi(EBYS)
  • Kütüphane
    • Kütüphane Hakkında
    • AYK Toplu Katalog
    • Katalog Taraması
    • El Yazmaları ve Nadir Eserler
  • Sözlükler
  • Atatürk Köşesi
    • Nutuk Veri Tabanı
    • Fotoğraflar
    • Afet İnan’dan Atatürk’le İlgili Anılar
    • Atatürk’ün Vasiyeti
    • Çeşitli Yazılar
    • TDK Yayınlarında Atatürk
    • Türk Dili dergisinde Atatürk
    • Mustafa Kemal Atatürk Veri Tabanı(ATAM)
  • İletişim

Çalışmalarımız (2005)

Çalışmalar
Türkçe Sözlük
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu yüce Atatürk’ün isteği doğrultusunda 12 Temmuz 1932 günü Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla kurulan TDK, yetmiş dört yıllık süre içerisinde Türkçenin geliştirilmesi, zenginleştirilmesi, özleştirilmesi uğrunda önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir. Türkçe ile ilgili dokuz yüzü aşkın kitap, yüzlerce sayı süreli yayın yayımlayan TDK, Türkçe Sözlük, Derleme Sözlüğü, Tarama Sözlüğü gibi temel başvuru kaynaklarını dilimize kazandırmıştır.
      

Geçen bir yıl içerisinde de yeni araştırmalar ve çalışmalarla yeni yayınlar ortaya konulmuş; Türkçe Sözlük’ün, Yazım Kılavuzu’nun yeni baskıları hazırlanmıştır. Bütün bu çalışmalar Kurumumuzun bağlı bulunduğu Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (AKDTYK) yasasında iptal edilmiş maddeler yüzünden yeni dönem üyelerinin seçilememiş olmasına rağmen gerçekleştirilmiştir. Son dönem üyelikleri 8 Kasım 2001 tarihinde sona ermiş, yasamızdaki eksik maddeler yüzünden o günden bugüne yeni dönem üyelerimiz seçilememiştir. Oysa Türkçemiz için yapılması gereken pek çok çalışma bulunmaktadır. Gelişen ve değişen dünyada dilin de değişmesi kaçınılmazdır. Bu değişim karşısında yapılması gereken çalışmalar yapılmazsa yaşanacak olumsuzlukların önü alınamaz. Yeni dönem üyelerimizin seçilmesini sağlayacak yasal düzenleme gerçekleştirilemediği için geçen bir yıl içerisinde daha önceki çalışma gruplarına ek olarak yeni çalışma grupları kurulmuştur. AKDTYK Yönetim Kurulu kararlarıyla kurulan bu çalışma gruplarında üniversitelerimizin ilgili bölümlerinden öğretim üyelerinin yanı sıra alanlarında uzmanlaşmış çeşitli mesleklerden kişiler görevlendirilmiştir. Hâlen görev yapmakta olan çalışma gruplarımız şunlardır:

  • Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Çalışma Grubu
  • Türkçede Batı Kökenli Yabancı Kelimeler Sözlüğü Çalışma Grubu
  • Osmanlı Türkçesi Sözlüğü Çalışma Grubu
  • Derleme Sözlüğü Çalışma Grubu
  • Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Çalışma Grubu
  • Türkçeye Emek Verenler Dizisi Çalışma Grubu
  • Yayın Çalışma Grubu
  • Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu
  • İktisat Terimleri Çalışma Grubu
  • İlaç ve Eczacılık Terimleri Çalışma Grubu
  • Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü Çalışma Grubu
  • Tıp Terimleri Çalışma Grubu
  • Türk Tarihi Terimleri Çalışma Grubu
  • Veteriner Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu
  • Türk Dünyası Bilgisayar Destekli Dil Bilimi Çalışma Grubu

Türk dilinin çeşitli alanlarına yönelik araştırmalarda bulunmak, sözlük ve kılavuz hazırlamak, çeşitli bilim dallarında terim çalışmalarını yürütmek ve yayın etkinliklerini gerçekleştirmek amacıyla oluşturulan on beş çalışma grubunun yanı sıra süreli yayınlarımızın yazı ve danışma kurulları da AKDTYK Yönetim Kurulu kararlarıyla kurulmuştur. Bu kurullar ise şunlardır: 

  • Türk Dili Dergisi Yazı ve Yayın Danışma Kurulu
  • Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten Yazı ve Yayın Danışma Kurulu
  • Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi Yazı ve Yayın Danışma Kurulu

Yüzün üzerinde bilim adamının katılımıyla oluşturulan çalışma gruplarının büyük bir bölümünde yürütülen çalışmalar ürünlerini kısa sürede vermeye başlamıştır. Özellikle çeşitli bilim dallarında kurulan terim çalışma gruplarının yabancı kökenli terimlere bulduğu karşılıklar Türkçenin bilim dili olarak daha da gelişmesine katkıda bulunmaktadır.
Çukurova Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İlter Uzel’in başkanlığında oluşturulan Diş Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu, geçen yıl içerisinde yaptığı çalışmalarla “g” harfine kadar olan terimlere karşılık buldu. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Şiir Yılmaz başkanlığındaki İktisat Terimleri Çalışma Grubu iktisat, bankacılık, borsa gibi alanlara ait yabancı kökenli terimlere bulduğu karşılıkların yanı sıra bu terimlerin tanımlarını da yaparak yürüttüğü sözlük çalışmasında “e” harfine geldi. Bu çalışma sonucunda yaklaşık üç bin terim sanal ortamdaki Terimler Sözlüğü yazılımı veri tabanına aktarılmıştır. İktisat Terimleri Çalışma Grubu, Türkçe Sözlük’ün onuncu baskısında yer alan iktisat ve ticaret terimlerini de denetlemiş ve sözlüğe katkılarda bulunmuştur. Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinin hazırladığı AB Sözlüğü’nün terimler açısından denetlenmesi işi Kurumumuza gönderildiğinde sözlüğün büyük ölçüde iktisat terimlerini içermesi üzerine bu görev de İktisat Terimleri Çalışma Grubuna düşmüştür. Çalışma grubu, iki ay süreyle hemen her gün toplanarak 440 sayfadan oluşan AB Sözlüğü üzerindeki çalışmasını sonuçlandırma aşamasına gelmiştir. Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hamza Zülfikar başkanlığındaki İlaç ve Eczacılık Terimleri Çalışma Grubu ise hazırlayacakları sözlüğün yüzde altmışını tamamlamıştır. Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü Çalışma Grubu, Fırat Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Naim Sağlam başkanlığında oluşturulmuştur. Su ürünlerine ait terimler gözden geçirilmiş ve değerlendirilmiş, çalışmalar belli bir aşamaya gelmiştir.

İnönü Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cengiz Yakıncı başkanlığında kurulan Tıp Terimleri Çalışma Grubu henüz resmen toplanıp çalışmalarına başlamamış olmasına karşın grubun Kurumumuz ile iş birliği içerisinde tıp terimlerine bulduğu karşılıklar, uzmanlarımızca Türkçe açısından değerlendirildikten sonra ağ ortamındaki Terimler Sözlüğü yazılımı veri tabanına eklenmiştir. Fırat Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cahit Kalkan’ın başkanlığında kurulan Veteriner Hekimliği Terimleri Çalışma Grubu da genel olarak terimlerin yazılışları ve Türkçe karşılıklarındaki sorunların incelenmesi çalışmalarını yürütmektedir. Çalışmanın tamamlanan bölümleri bu yıl içerisinde bilgisayar ve ağ ortamına aktarılacaktır. İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mustafa Özkan’ın başkanlığında yeni oluşturulan Osmanlı Türkçesi Sözlüğü Çalışma Grubu ise ilk toplantısını 30 Kasım 2005 günü yapmış ve çalışmalarına başlamıştır.

Geçen yıl kurulan Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Çalışma Grubu, öncelikle çalışma alanları ve yöntem üzerinde durmuş, hazırlanan yönerge kapsamında çalışmalarına başlamıştır.

Önceleri Teknik Terimler Kurulunun eş güdümünde mühendislik bilim dallarında yürütülmekte olan terim çalışmaları 2004 yılında Prof. Dr. Recep Toparlı’nın yürütücülüğünde projeye bağlanmış ve Devlet Planlama Teşkilatı tarafından desteklenmeye başlanmıştır. Prof. Dr. Toparlı’nın Kurumumuzdaki diğer görevlerinin çokluğu dolayısıyla bu görevden ayrılması üzerine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mustafa Özkan proje yürütücülüğüne getirilmiştir. Mühendislik Terimleri Projesi çalışmalarını İstanbul’da sürdürmektedir. 

Kurumumuzun Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) desteğiyle yürüttüğü Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi, Prof. Dr. Fikret Türkmen’in yürütücülüğünde çalışmalarına devam etmektedir. Söz konusu projede hazırlanan kitaplardan on biri için baskı kararı alınmıştır.

  Prof. Dr. Nevzat Gözaydın’ın yürütücülüğünde DPT’nin önerisiyle başlattığımız Türklük Bilimi (Türkoloji) Alanında Yabancıların Eserlerinin Türkçeye Çevrilmesi Projesinde ise tamamlanan bir kitabın basımı karara bağlanmıştır. 

Tanıtım Töreni

          İlk kez 2002 yılında kurulan Güncel Türkçe Sözlük Çalışma Grubu, sanal ortamdaki sözlükle ilgili çalışmasını yürütürken, ağ ortamındaki kullanıcılar, sözlükle ilgili görüşlerini, önerilerini ve eleştirilerini Kurumumuza ileterek sözlüğün geliştirilmesine katkıda bulunmuşlardır. Güncel Türkçe Sözlük Çalışma Grubu, kullanıcıların gönderdiği iletilerin yanıtlanması ve dilde yaşanan gelişmelerin sözlüğe yansıtılması düşüncesiyle haftada birkaç kez toplanarak hem ağ ortamında kullanıma sunduğumuz sözlüğümüzü geliştirdi hem de güncellenen bu veri tabanına dayalı olarak Türkçe Sözlük’ün yeni baskısını yayıma hazırladı. Bu çalışmalarla birlikte, onuncu baskı Türkçe Sözlük, 26 Eylül 2005 günü Cumhurbaşkanımız Sayın Ahmet Necdet Sezer’in onurlandırdığı Dil Bayramı töreninde kamuoyuna tanıtıldı. Yüz bin adet basılan ve her nüshası numaralandırılan Türkçe Sözlük’ün bir numaralı nüshası, tören sırasında Cumhurbaşkanımız Sayın Sezer’e sunulmuştur. Sözlüğün iki numaralı nüshası TBMM Başkanımız Sayın Bülent Arınç’a, üç numaralı nüshası Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a, dört numaralı nüshası da Genelkurmay Başkanımız Sayın Orgeneral Hilmi Özkök’e daha sonra takdim edilmiştir.  

Türkçe Sözlük’ün son baskısında söz, deyim, terim, ek ve anlamdan oluşan 104.481 söz varlığı yer alıyor. Madde başı ve madde içi olmak üzere sözlükte 77.407 söz bulunuyor. Bir önceki baskıya göre 3.700 yeni söz ve 6.400 yeni anlamın eklendiği sözlükte, daha anlaşılır olabilmesi için tanımlar, Türk edebiyatının seçkin eserlerinden alınma 29.040 örnek cümle ile tanıtlanmıştır. 

Dil Bayramı töreninde onuncu baskı Türkçe Sözlük tanıtılırken, sözlüğün sanal ortamdaki sürümü Güncel Türkçe Sözlük, yeni ara yüzüyle ve ayrıntılı arama seçenekleriyle birlikte kullanıcılarına yeniden merhaba dedi. Güncel Türkçe Sözlük yazılımının hazırlayıcısı Prof. Dr. Yusuf Ünlü’nün ayrıntılı arama seçeneklerine eklediği özelliklerle artık belirli bir sözü içeren madde başlarına, Türkçeye yabancı dillerden geçen alıntı sözlere, Güncel Türkçe Sözlük’te örneklerin seçildiği yazarlarımıza ve örnek cümlelerine, sözlükte yer alan bütün terimlere, sözcük türlerine ulaşmak mümkün olmaktadır. Yakın zamanda başka arama özelliklerinin de ekleneceği Güncel Türkçe Sözlük, üç ayda yaklaşık beş milyon kez kullanıldı. Günde ortalama yedi bin kullanıcının ziyaret ettiği Güncel Türkçe Sözlük’te günde ortalama elli dokuz bin söz aranmaktadır.

Geçen yılın son günlerinde, Türkçe Sözlük yoğun diskinin (YD = CD) hazırlıkları başlatılmıştır. Bilgisayar kullanıcılarına önemli bir kaynak olacak Türkçe Sözlük YD’sinde madde başı söz aramasının yanı sıra Güncel Türkçe Sözlük’te olduğu gibi pek çok arama seçeneği de bulunacaktır. Ama sözlük YD’sinin en önemli özelliği sözlerin söylenişlerinin sesli olarak verilebilmesi olacaktır. Madde başı sözler tek tek seslendirilecek, böylece her sözün ölçünlü söylenişi kullanıcılara sunulacaktır. Sözlerin söylenişini dinledikten sonra dileyen kullanıcı sözü kendisi de söyleyecek, kullanıcının söyleyişini bilgisayar kaydedip karşılaştırma yapabilme amacıyla özgün söylenişle kullanıcının söyleyişini art arda dinletebilecektir. Türkçe Sözlük YD’sinde kişilerin söz varlığını geliştirmelerine katkıda bulunmak amacıyla çeşitli oyunlar da yer alacaktır. Adam asmaca, bir kelime bir işlem, kafiyeli söz bulma, söz içinden söz çıkarma (anagram), anlamdan söze ulaşma gibi eğlenceli ama öğretici pek çok özellik bulunacaktır.

Son baskısı 2000 yılında yapılan İmla Kılavuzu’nun yeni baskısı da 2005’in son günlerinde tamamlandı. Türk Dil Kurumunun kuruluşundan önce Dil Encümeni tarafından hazırlanan İmla Lûgati dışında geçen yetmiş dört yıllık süre içerisinde İmla Kılavuzu, Yeni İmla Kılavuzu, Yeni Yazım (İmla) Kılavuzu, Yeni Yazım Kılavuzu gibi değişik adlarla kılavuzun üç ayrı dizide yirmi iki kez basımı yapılmıştı. 1941 ve 1948 yıllarında yayımlanan kılavuzların Dil Encümeninin 1928 yılında hazırladığı İmla Lûgati’nin ikinci ve üçüncü baskıları olduğu belirtildiği için ilk baskı İmla Lûgati de TDK’nin yayını olarak değerlendirilmişti. Bu dizide kılavuzun yedi baskısı yapılmıştı. 1965 yılında yayımlanan Yeni İmlâ Kılavuzu’nda baskı sayısı belirtilmemişse de bir yıl sonra yayımlanan kılavuzun ikinci baskı olduğu kaydedilmişti. En son 1981 yılında 11. baskısı yapılan Yeni Yazım Kılavuzu’ndan sonra Türk Dil Kurumunun Anayasa kurumu hâlini almasıyla birlikte 1985 yılında baskı sayısı belirtilmeden İmla Kılavuzu yayımlanmıştı. Bundan sonraki kılavuzlar da baskı sayısı verilmeden basılmıştı. Türk Dil Kurumunun yazım kılavuzu yayımlama geleneğinin bir bütün hâlinde gözler önüne serilebilmesi amacıyla 2005 yılında yayımlanan son kılavuzun yirmi dördüncü baskı olduğu özellikle belirtilmiştir.

Kılavuzun tamamlandığı günlerde çalışma grubu üyelerinin büyük bir bölümü yeni baskının Yazım Kılavuzu adıyla yayımlanması doğrultusunda görüş bildirmişti. Bununla birlikte, AKDTYK yasasındaki eksik maddeler yüzünden yeni dönem üyelerinin seçilememiş olması dolayısıyla son dönem bilim kurulu üyelerinin ve hâlen görev yapmakta olan diğer çalışma grubu üyelerinin yazılı görüşlerine başvurulmuş, bu görüşler doğrultusunda büyük bir çoğunluğun Yazım Kılavuzu adını istediği görülmüştür. Konu, en yetkili kurul olan AKDTYK Yönetim Kuruluna sunulmuş ve 10 Ağustos 2005 tarih ve 502/32 sayılı kararla hazırlanan kılavuza Yazım Kılavuzu adı verilmiştir.

Dil birliğinin sağlanması için öncelikle yazımda birliğin sağlanması gerektiği düşüncesinden yola çıkılarak birleştirici bir kılavuz hazırlanması için çaba harcanmıştır. Yirmi dördüncü baskının hazırlayıcıları yeni tartışmalar yaratmak değil, yaşanan tartışmaları sona erdirmek ve herkesin benimseyebileceği, kullanacağı kurallar ve yazım biçimlerini yaygınlaştırmak amacıyla hareket etmişlerdir. Kâr amacı taşımayan TDK, yazım kurallarını yaygınlaştırarak yazımda birliği sağlamak yolunda yıllardır yayımladığı kılavuzları çok uygun fiyatlarla satışa sunduğu gibi yaygınlaşan bilişim uygulamaları aracılığıyla da kılavuzun kurallar ve dizin bölümünü herkesin kolayca erişebilmesi ve kullanabilmesi için tam metin hâlinde ağ ortamında 2 Şubat 2005 tarihinde kullanıma açmıştır. Sanal Yazım Kılavuzu’nu on aylık dönemde yaklaşık üç milyon kişi ziyaret etmiştir. Ağ ortamındaki Yazım Kılavuzu’nda herhangi bir sözü aramak için ilk birkaç harfi yazmak yeterli olmaktadır. Yazılışı böylece kolaylıkla öğrenilen sözle ilgili anlam, köken, söyleniş vb. bilgiler sözün üzeri iki kez tıklanarak Güncel Türkçe Sözlük sayfasından kendiliğinden açılan bir pencereyle öğrenilmektedir.

Bilgisayar yazılımlarının da aracılığıyla kılavuz çalışmaları sözlük hazırlama çalışmaları ile eş güdüm içerisinde yürütülmüş, kılavuzda belirlenen kurallar ve sözlerin yazılış biçimleri Türkçe Sözlük’te de uygulanmıştır.

Yazım Kılavuzu           Yeni baskı kılavuzla, yazımda birliğin sağlanacağı, tartışmaların sona ereceği ve ortak noktada buluşulacağını umuyoruz. Bilgisayarlardaki yazım denetimi yazılımının kılavuzda yer alan kurallara göre hazırlanması ve kamu kurumlarındaki yazışmalarda birlik sağlanması amacıyla Başbakanlık tarafından çıkarılan “Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik”e de Yazım Kılavuzu’nun kaynaklık ediyor olması bu düşüncemizin gerçekleşmesine katkıda bulunacaktır. 

           Hazırlığı birkaç yıldır süren İlköğretim Okulları İçin Türkçe Sözlük de tamamlanarak 2005’in son günlerinde baskıya verildi. Madde başı sayısının 11.630 olduğu sözlüğün söz varlığı, ilköğretim müfredatı dikkate alınarak belirlenmiştir. Anlamlarının verilmesinde de hem ilköğretim ders içerikleri hem de ilköğretim öğrencilerinin söz varlığı göz önünde bulundurulmuştur.

Geçen yılın son günlerinde yayımlanan bir başka başvuru kaynağımız ise İlköğretim Okulları İçin Yazım Kılavuzu’dur. İlk baskısını 2004 yılında yayımladığımız kılavuzun yeni baskısı Yazım Kılavuzu (2005) esas alınarak yeniden düzenlenmiş ve yayımlanmıştır.  İlköğretim Okulları İçin Türkçe Sözlük ve İlköğretim Okulları İçin Yazım Kılavuzu madde başları açısından uyumlu bir biçimde hazırlanmıştır.

TDK’nin 1970’lerden bu yana yürüttüğü Tarihsel Sözlük çalışmasında 2005 yılında önemli bir aşamaya ulaşılmıştır. XIII-XV. yüzyıllar arasındaki eserlerin taranmasıyla elde edilen bir milyonu aşkın fişin tasnif çalışmasını Prof. Dr. Recep Toparlı üstlenmiştir. Çalışmada “e” harfi ile başlayan sözlerin tasnifine gelinmiştir. Tasnifin 2006 yılı sonunda bitirilmesi ve Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait eserlerin söz varlığından oluşacak Tarihsel Sözlük’ün ilk ciltlerinin yayın aşamasına getirilmesi tasarlanmaktadır. 

Bu çalışmaların yanı sıra Türkçenin bütün söz varlığını kapsayacak Türkçenin Söz Varlığı Veri Tabanı çalışmaları da 2005 yılı içerisinde tasarladığımız biçimde sürdürülmüştür. Bir yandan Derleme Sözlüğü’nün bilgisayar ve ağ ortamına aktarılması çalışması yürütülürken öte yandan TDK’nin kuruluşundan bu yana yayımladığı altmış dokuz terim sözlüğünün bilgisayar ortamına aktarılmasına da başlanmıştır. Türkçenin Söz Varlığı Veri Tabanı, altı yüz bine ulaşan söz varlığı ile TDK’nin 75. kuruluş yıl dönümünde 12 Temmuz 2007’de sanal ortamda, daha sonra da 2008 yılında 22-26 Eylül 2008 günlerinde yapılacak olan VI. Uluslararası Türk Dili Kurultayında basılı olarak Türk milletine sunulacaktır.   

2005 yılı sonlarındaki bir girişimimizi de kamuoyuna duyurmak istiyoruz. Türk Dil Kurumunun bugünkü binası, görevlerin yerine getirilmesi ve çalışmaların yürütülmesi açısından ne yazık ki yeterli olamamaktadır. Mevcut binamızı da koruyarak Ankara çevresinde, muhtemelen Eskişehir yolunda veya Gölbaşı’nda, kütüphanemizle, toplantı merkezimizle, ses laboratuvarımızla, müzemizle ve diğer tesislerimizle Türk Dil Kurumu Yerleşkesi’nin kurulması için ilk adım atılmış ve uygun bir arsa edinilmesi amacıyla Millî Emlak Genel Müdürlüğüne başvurulmuştur. Arsa tahsisinden sonra, Türk Dil Kurumunun çalışma ve görev alanlarına yönelik özel amaçlı bir proje hazırlatılacak ve en kısa zamanda inşaata başlanılacaktır.

Paylaş:
  • tweet

Haber Belgeliği

  • Türk Dil Kurumu Bursiyerleriyle Buluştu.

    Türk Dil Kurumundan 2023…

    Tarih: 9 Mart 2023

  • Türk Dili Dergisinin Mart Sayısı Yayımlandı

           …

    Tarih: 3 Mart 2023

  • Türk Dili Dergisinin Şubat Sayısı Yayımlandı

           …

    Tarih: 4 Şubat 2023

  • Misafirimiz: Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN

    Kuzey Makedonya Uluslararası Vizyon…

    Tarih: 18 Ocak 2023

  • Misafirimiz: Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin MUSTAFAYEV

    Uluslararası Türk Akademisi Başkanı…

    Tarih: 17 Ocak 2023

Duyuru Belgeliği

  • 18 Mart Çanakkale Zaferimizin 108. Yılı Kutlu Olsun.

    Yüce milletimiz 108 yıl önce…

    Tarih: 17 Mart 2023

  • 6. Uluslararası Ağız Araştırmaları Çalıştayı Hakkında Duyuru

    Ülkemizde yaşanan deprem felaketleri sebebiyle…

    Tarih: 17 Mart 2023

  • İstiklal Marşımızın Kabulünün 102. Yılı Kutlu Olsun.

    İstiklal Marşı’nın millî marşımız olarak…

    Tarih: 12 Mart 2023

  • 6. Uluslararası Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı

    Tarih: 6 Mart 2023

Bağlantılar

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Türk Tarih Kurumu

Atatürk Kültür Merkezi

Atatürk Araştırma Merkezi

Bilgi Edinme Başvurusu İçin

Diğer Bağlantılar

Sayfalarda Ara

Türk Dili Yılı

gorsel_-1
gorsel_-2
gorsel_-3
gorsel_-4
gorsel_-5
gorsel_-6
gorsel_-8
gorsel_-9
Atatürk Bulvarı No.: 217 06680 Kavaklıdere/ANKARA Telefon: +90 (312) 457 52 00 – Belgegeçer: +90 (312) 468 07 83